طعم تلخ

 *آنچه که اتفاق افتاد

 بهمن سال گذشته بود که وزیر امور خارجه هلند از تصویب رسمی طرحی پرده برداشت که براساس این طرح صادرات نفت ایران توسط اتحادیه اروپا تحریم می شد.

اوری روزنتال، پس از اعلام این خبر گفت: این تحریم پس از یک دوره مهلت 5 ماهه برای خریداران نفت ایران اجرایی می شود؛ به طوری که براین اساس تحریم صادرات نفت ایران در اول ژانویه 2012 تصویب و از اول ژوئیه 2012 به اجرا گذاشته می شود.

وی در همان زمان تصریح کرد: براساس اطلاعات جمع آوری شده واردات نفت اروپا از ایران روزانه 450 هزار بشکه برآورد شده است و تعیین یک فاصله 5 ماه فرصت خوبی است تا خریداران نفت بتوانند جایگزین مناسبی را برای نفت ایران بیابند.

پس از تصویب این تحریم در اتحادیه اروپا، رئیس جمهوری آمریکا با اجرای تحریم‌های کنگره آمریکا علیه نظام مالی و صنعت نفت ایران در اول فروردین ماه 91 موافقت و آن را رسما امضا کرد.

 در بیانیه کاخ سفید که در فروردین ماه صادر شد، آمده است: "رئیس جمهور به این نتیجه رسیده است که عرضه جهانی نفت به اندازه‌ای است که تحریم نفتی ایران به تأمین نیازهای متحدان ایالات متحده آسیب نرساند. بدین ترتیب از سه ماه دیگر مجازات‌های در نظر گرفته شده برای خریداران نفت ایران به اجرا گذاشته می‌شود و هدف از این تحریم، کاهش درآمدهای نفتی ایران برای فشار بر این کشور جهت متوقف کردن غنی سازی اورانیوم است."

 *90درصدخریداران نفت ایران 6 ماه معاف شدند

 باگذشت تنها چند ماه از اعلام تصویب این تحریم ها و درصورتی که تا زمان اجرای آن 3 ماه فرصت باقی مانده بود، رویداد جالب توجهی رخ داد که ناشی از آغاز اختلاف بر سر تحریمهای یک جانبه آمریکا اتحادیه اروپا بر صادرات نفتی ایران بود.

تحریم صادرات نفت ایران اولین اثرات منفی خود را در بازارهای نفت گذاشت و موجب افزایش قیمت نفت تا 125 دلار در هر بشکه شد.

خاطره سرمای طاقت فرسای زمستان سال گذشته هنوز در خاطره‌ها زنده است و اینکه تحریم یک جانبه موجب شد تا برخی از پالایشگاه های نفت ایتالیا، فرانسه، انگلیس، اسپانیا تعطیل شوند و به موجب این امر تولید بنزین در این کشورها به کمترین حد برسد و صف های طولانی پشت سر جایگاه های سوخت ایجاد شوند.به همین دلیل برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا که خود خریدار نفت ایران بودند می خواستند تا از این تحریم ها معاف شوند.

در همان زمان یکی از مقامات ارشد اتحادیه اروپا به طور رسمی اعلام کرد "پس از نشست هایی که با خریداران اروپایی نفت ایران برگزار کردیم مقرر شد تا تجدید نظری در تحریم صادرات نفتی ایران توسط کشورهای عضو این اتحادیه در دو ماه آتی یعنی ماه های مه و ژوئن انجام شود."

برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا از جمله یونان به دلیل مشکلات اقتصادی و همچنین بالارفتن قیمت جهانی نفت می خواستند هرچه زود تر از این تحریم ها معاف شوند اما مسئولان اتحادیه اروپا اعلام نظر در این باره را به ماه های مه و ژوئن منتقل کردند تا بتوانند به یک تصمیم قطعی برسند.

 به نظر می رسد اتحادیه اروپا و آمریکا می خواستند در مدت 6 ماه تا آغاز اجرای این تحریم های نفتی ، خریداران نفت ایران آخرین تلاش های خود را انجام دهند تا دیگر نیازی به واردات نفت از ایران نداشته باشند.

اما این انتظار نیز ثمری نداشت و بالاخره هیلاری کیلینتون وزیر امور خارجه آمریکا در ماه ژوئن اعلام کرد 18 کشور خریدار نفت ایران به مدت 6 ماه از اجرای این تحریمها به شرط کاهش واردات نفت از ایران معاف می شوند.

و براساس اعلام وزیر امور خارجه آمریکا کشورهای معاف شده  عبارت بودند از:  هند، مالزی، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، سریلانکا، ترکیه تایوان،انگلیس، بلژیک، جمهوری چک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، لهستان و اسپانیا و ژاپن که به نوعی می توان گفت این 18کشور خریدار بیش از 90 درصد از نفت ایران هستند.

 *مشتریان جدید نفت ایران

گزارش خبرنگار فارس اضافه می کند پس از اجرایی شدن این تحریم های نفتی در اول جولای، مسئولان صنعت نفت ایران در واکنش به این تحریم های نفتی یک جانبه اعلام کردند صادرات نفت به شش کشور اروپایی هلند، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، یونان و پرتغال را متوقف می کنند.

یکی از مسئولان شرکت ملی نفت اعلام می کند: جمهوری اسلامی ایران، صادرات نفت به فرانسه و هلند و انگلیس و آلمان متوقف کرده است و مابقی کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا،اسپانیا،پرتغال و یونان نیز باید قرار دادهای بلند مدت امضا کنند، در غیر این صورت صادرات نفت به این کشورها نیز متوقف می شود.

پس از این التیماتوم وزارت نفت و قطع صادرات نفت به برخی از کشورهای اروپایی، مسئولان صنعت نفت سعی کردند تا مشتریان جدیدی را برای نفت ایران دست و پا کنند.

از این رو یکی از بازارهای جدید نفت ایران برخی کشورهای آفریقایی مانند کنیا،آنگولا و چند کشور دیگر آفریقایی اعلام شد؛ به طوری که مدیر سابق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران  اعلام می کند ایران قرار داد جدید نفتی با کنیا امضا کرده است که براین اساس مقرر شده ایران سالانه 30 میلیون بشکه نفت را به این کشور صادر کند و از طرفی نیز کشورهای زیمباوه و تاجیکستان نیز به عنوان مشتریان جدید نفت ایران معرفی شدند.

در ادامه مسئولان صنعت نفت ایران نیز تاکید می کنند مشتریان قدیمی نفت ایران مانند ترکیه و کشورهای آسیایی کما فی السابق می توانند محموله های نفت مورد نیاز خود را از ایران وارد کنند.

*خریداران قدیمی واردات نفت از ایران را کاهش دادند

همانطور که گفته شد اتحادیه اروپا تنها به یک شرط مجوز واردات نفت از ایران را برای 18 کشور صادر کرد که این کشورها واردات نفت خود را از ایران کاهش دهند.براین اساس آمار واردات نفت برخی از کشورهای آسیایی و اروپایی در هفت ماه گذشته نشان می دهد که این کشورها به تعهدخود در قبال اتحادیه اروپا عمل کردند.

به طوری که چین 21 درصد، ژاپن 33 درصد، کره جنوبی 17 درصد واردات نفت خود را کاهش داده و از طرفی ترکیه و هند نیز همانند گذشته و قبل از اعمال تحریم ها سعی کردند نفت مورد نیازشان را از ایران تامین کنند.

این کاهش واردات نفت از ایران موجب شد تا صادرات نفت ایران در ماه های اول تحریم  کاهش یابد و براساس آمار های ارائه شده از سوی موسسه بین المللی انرژی حتی روزانه به زیر یک میلیون بشکه نیز برسد اما صادرات هرگز متوقف نشد؛ به طوری که به قول وزیر نفت در ماه های اخیر صادرات نفت ایران در حال افزایش و در ماه اخیر به یک میلیون 300 هزار بشکه نیز رسید و حتی این روند در حال افزایش است.

در این میان ظاهرا و به استناد آمارهای اعلام شده از سوی کشورهای مختلف، عربستان، عراق، لیبی و روسیه از همان ابتدا دنبال این بودند تا تولید نفت خود را افزایش دهند و جایگزین نفت ایران کنند ولی کارشناسان نفتی و حتی خریداران نفت ایران اعلام کردند نمی توانند به جز از نفت ایران از نفت کشور دیگری استفاده کنند. علت این امر هم نوع نفت ایران (درجه API) و انطباق آن با پالایشگاه های کشورهای مقصد است که بارها به تفصیل در موردش صحبت شده است.

*درخواست افزایش  معافیت برای واردات نفت، نتیجه 10 ماه تحریم

همانطور که در ابتدای این گزارش آمد، برخی از رسانه های خارجی از جمله خبرگزاری رویترز و برخی رسانه های دیگر اخیرا طی گزارش هایی مدعی شدند بنا به درخواست کشورهای وارد کننده نفت از ایران احتمال افزایش زمان معافیت این کشورها برای یک دوره 6 ماهه دیگر نیز وجود قوت گرفته است.

در همین رابطه یک منبع آگاه غربی گفته پس از کاهش شدید حجم واردات نفت از ایران در نیمه دوم سال جاری، امکان دارد کشورهای آسیایی وارد کننده نفت ایران از معافیت دوباره تحریم‌های نفتی برای یک دوره 6 ماهه برخوردار شوند.

با این حال، پالایشگاه‌های آسیایی که بسیاری از آنها برای پالایش نفت ایران ایجاد شده‌اند، تمایلی به کاهش واردات نفت از این کشور بیش از 20 درصد را در سال جاری ندارند و همانطور که اعلام شد تغییر تاسیسات برای برخی از این پالایشگاه‌ها یک چالش فنی بزرگ خواهد بود و هزینه‌های زیادی در برخواهد داشت.

مقامات دولتی هند،کره جنوبی،چین و حتی برخی از کشورهای آسیایی دیگر انتظار دارند این معافیت ها ادامه یابد و پیش از اعلام رسمی این کشورها تانر یلدیز وزیر انرژی ترکیه نیز بارها از پای بندی توافقات نفتی ترکیه به ایران خبر داده و اعلام کرده است این کشور مانند گذشته از ایران نفت وارد می کند و آمریکا و هیچ دولت دیگری نمی تواند مانع واردات نفت از ایران شوند.

 *تجربه تلخ 10 ماه تحریم نفت ایران برای آمریکا و اروپا

در همین رابطه اسماعیل رحیمی یکی از کارشناسان انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی فارس می گوید: تجربه 10 ماهه تحریم نفت ایران توسط اتحادیه اروپا و آمریکا و همچنین اظهارات رئیس جمهور آمریکا در روزهای اخیر این موضوع را می رساند که آنها از تحریم نفتی ایران درس گرفته اند و نمی خواهند در اوج فصل سرما شاهد تعطیلی مجدد برخی از پالایشگاه های نفت در سطح اروپا و جهان باشند.

وی ادامه می دهد: به طور معمول تقاضای نفت در مدت فصل سرما افزایش می یابد ولی تولید نفت ثابت است. با این شرایط در حالت عادی شاهد افزایش چند دلاری قیمت نفت در بازارهای جهانی هستیم اما سال گذشته وقتی که اروپا و آمریکا دست به چنین کاری زدند و نفت ایران را تحریم کردند قیمت نفت افزایش بیش از 10 دلار داشت و به یک باره از 110 دلار در هر بشکه به 120 و در برخی از روزها نیز به 125 دلار نیز رسید.

این کارشناس انرژی تصریح می کند: آمریکا و اروپا زمستان سال گذشته را با سختی و فشار اقتصادی پشت سرگذاشتند و با توجه به بدهی های کشورهای عضو اتحادیه اروپا این کشورها دیگر حاضر نخواهند بود زمستان امسال را نیز با فشارهای شدید اقتصادی بگذرانند.

وی ادامه می دهد: هم اکنون شنیده ها حاکی از این است که اوباما نیز به این موضوع پی برده و نمی خواهد نفت ایران را برای بار دیگر با تهدید مواجه کند زیرا می داند عواقب این کار دامن اقتصاد آمریکا و اروپا را خواهد گرفت.   

این در حالی است که سخنگوی کاخ سفید بدون اظهار نظر در این خصوص که آیا تحریم ها تشدید می شود و یا به درخواست کشورهای خریدار نفت از ایران تن خواهند داد، اعلام کرده است: تصمیم‌گیری در مورد تمدید معافیت‌ برخی کشورها از تحریم‌های نفتی ایران 8 دسامبر(17 آذرماه) صورت خواهد گرفت.

با این شرایط ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا حتما در طول این مدت به این موضوع پی برده اند که نفت ایران تحریم شدنی نیست زیرا سابقه نشان داده است که جهان برای داشتن آرامش نیازمند به نفت ایران است.